Una signora, che per ragioni di riservatezza chiameremo Sima, ospite nel progetto SAI "Tusa Ordinari - Ampliamento Tusa", ci racconta delle usanze del suo Paese, l’Afghanistan, relative al rito del matrimonio.
Sima è ospite nel progetto SAI - gestito dal Consorzio Umana Solidarietà e dalla Cooperativa il Geranio e coordinato dalla dottoressa Nadia Salvaggio - da circa sette mesi. È parte integrante del corso di alfabetizzazione di lingua italiana, che l’ospite segue costantemente insieme agli altri beneficiari seguiti dall’insegnante Giuseppina Di Marco, un ricco scambio interculturale che scopre e mette a confronto le peculiarità dei vari Paesi.

Il matrimonio in Afghanistan

Nei paesini afghani il matrimonio è concordato dai capo famiglia che accordandosi anche sul prezzo della dote concede la figlia in matrimonio. In questo accordo non è prevista l’opinione di altri membri della famiglia, sposi compresi.

In città più grandi, dove ho vissuto io, invece poteva capitare che i ragazzi, che vivevano in modo più libero, avevano modo di incontrarsi e conoscersi e proporre l’innamorato alle famiglie. Io donna quasi sessantenne ho avuto la fortuna di crescere in una famiglia molto aperta che non mi ha nemmeno imposto l’uso del velo. Oggi con i talebani è tutto diverso…decidono della vita degli altri anche chi si deve sposare. Io voglio raccontare quello che accadeva prima del 2021, quando mi sono sposata io ed ho organizzato il matrimonio dei miei figli. Anche se c’era libertà di scelta era comunque sempre il padre del giovane che doveva andare a fare la proposta di matrimonio ai genitori della ragazza. Se i ragazzi in età da matrimonio non incontravano nessuno in particolare, nel senso che non capitava, era la madre del ragazzo che nella cerchia delle proprie conoscenze andava a conoscere una fanciulla e, se a lei piaceva la proponeva al figlio. Le mamme organizzavano, così, un incontro per far conoscere i giovani invitandoli a parlarsi. Se nasceva una simpatia si organizzava la serata per chiedere la mano. La famiglia dello sposo, quindi, preparava dolci e fiori ed anche un vassoio con un regalo per la ragazza, di solito soldi. Dopo si organizzava la festa di fidanzamento vera e propria con i parenti, tutti vestiti in modo elegante e si scambiano gli anelli e i regali. L’uomo comprava alla fidanzata un vestito elegantissimo e dopodiché le famiglie concordavano la data del matrimonio. Poi si preparava il ricevimento, pagato interamente dallo sposo. Anche allo sposo toccava portare in dote la futura casa e la sposa doveva arredarla.

Il rito del matrimonio si svolgeva nei locali del ricevimento, dove erano presenti due sale separate: una per lo sposo ed una per la sposa in cui un Imam, che leggeva un brano del corano e le formule di rito, alla presenza di pochi parenti intimi e dei testimoni che firmavano il registro. Se la sposa diceva sì i testimoni portavano la risposta allo sposo e viceversa. Allo stesso tempo si chiedeva allo sposo quale somma prevedeva di pagare in caso di divorzio, questa richiesta si chiama Mehrie. Solo l’uomo poteva chiedere il divorzio. Anche questo veniva messo agli atti. In questa fase gli sposi indossavano abiti tradizionali che poi cambiavano. La sposa nel corso delle varie fasi cambiava 3 vestiti, di tre colori diversi: verde, poi bianco e poi abito da sera. Altra usanza tipica, ma a discrezione degli sposi, è quella in cui la sposa si recava al matrimonio portata in spalla da uomini su una portantina riccamente decorata. Si usavano fare anche Noghl chocolat (simili ai confetti italiani) che si distribuivano in sacchettini. Non rientrava nella consuetudine il viaggio di nozze.

خانمی که به دلیل محرمانه بودن سیما را مهمان پروژه SAI Tusa Ordinari Ampliamento Tusa می‌کنیم، از آداب و رسوم کشورش افغانستان در رابطه با مراسم ازدواج می‌گوید.

سیما در پروژه SAI - که توسط کنسرسیوم همبستگی انسانی و تعاونی Geranio و با هماهنگی دکتر نادیا سالواجیو(Nadia Salvaggio) مدیریت می شود - به مدت حدود هفت ماه مهمان بوده است. این بخشی جدایی ناپذیر از دوره سواد زبان ایتالیایی است که میهمان به طور مداوم همراه با سایر مهمانان و به دنبال آن معلم جوزپینا دی مارکو(Giuseppina Di Marco)، یک تبادل بین فرهنگی غنی است که ویژگی های کشورهای مختلف را کشف و مقایسه می کند.

ازدواج در افغانستان

در روستاهای افغانستان ازدواج با توافق سرپرستان خانواده (پدر) صورت می‌گیرد که با توافق بر سر قیمت، دختر خود را عقد می‌کنند. این توافق نظر سایر اعضای خانواده از جمله مادر و دختر را شامل نمی شود.

در شهرهای بزرگ‌تر که من زندگی می‌کردم، به هر حال ممکن بود پسرهایی که آزادتر زندگی می‌کردند، فرصت ملاقات و آشنایی با یکدیگر و پیشنهاد یک معشوقه را به خانواده‌هایشان داشته باشند. به عنوان یک زن نزدیک به شصت ساله، به اندازه کافی خوش شانس بودم که در خانواده ای بسیار باز بزرگ شدم که حتی استفاده از حجاب را هم به من تحمیل نمی کرد. امروز همه چیز با طالبان فرق کرده است... آنها برای زندگی دیگران تصمیم می گیرند حتی چه کسی ازدواج کند. می خواهم به شما بگویم قبل از سال 2021 چه اتفاقی افتاد، زمانی که ازدواج کردم و عروسی فرزندانم را ترتیب دادم. حتی اگر آزادی انتخاب وجود داشت، همیشه این پدر پسر بود که باید می رفت و به پدر و مادر دختر پیشنهاد ازدواج می داد. اگر پسران در سن ازدواج با شخص خاصی ملاقات نمی کردند، به این معنا که این اتفاق نمی افتاد، این مادر پسر بود که در دایره آشنایان خود به ملاقات دختر می رفت و اگر او را می پسندید، خواستگاری می کرد. او را به پسرش به این ترتیب مادران جلسه ای برای معرفی جوانان با دعوت از آنها برای گفتگو با یکدیگر ترتیب دادند. اگر از هم خوششان می آمد قرار خاستگاری میگذاشتند. سپس خانواده داماد شیرینی و گل و سینی با هدیه برای دختر تهیه می کردند که معمولاً پول بود. پس از آن، جشن نامزدی واقعی با اقوام برگزار می شد، همه لباس های شیک پوشیده بودند و آنها حلقه ها و هدایایی را رد و بدل می‌کردند . داماد یک لباس بسیار شیک برای عروس خرید و پس از آن خانواده ها در مورد تاریخ عروسی به توافق میرسیدند. سپس برای پذیرایی آماده می شدند که هزینه آن به طور کامل توسط داماد پرداخت می شود . داماد نیز باید خانه زناشویی را آماده کند  و عروس باید با جهزیه آن را پر می کرد.

مراسم عقد در اتاق‌های پذیرایی برگزار می‌شد که در آن دو اتاق مجزا وجود داشت: یکی برای داماد و دیگری برای عروس که در آن امام جماعتی با حضور چند تن از اقوام نزدیک، آیه‌ای از قرآن و دستورات را می‌خواند. و شهودی که ثبت نام را امضا کردند. اگر عروس می گفت بله، شاهدان جواب را به داماد می بردند و بالعکس. در همان زمان از داماد پرسیده شد که او انتظار دارد در صورت طلاق چه مبلغی بپردازد، این درخواست مهریه نام دارد. فقط مرد می تواند تقاضای طلاق کند و باید مهریه را به عروس بدهد در صورت تقاضای طلاق از طرف عروس باشد مهریه به او تعلق نمیکیرد .بعد این که همه ثبت  شد در این مرحله عروس و داماد لباس‌های سنتی می‌پوشیدند که سپس آن را عوض می‌کردند. در طی مراحل مختلف، عروس 3 لباس در سه رنگ مختلف تغییر داد: سبز که لباس محلی افغانستان هست، سپس سفید و سپس لباس شب. یکی دیگر از رسوم معمولی، اما به صلاحدید همسران، این است که در آن عروس به عروسی می رفت که توسط مردان بر روی یک صندلی تزئین شده بر دوش حمل می شد. آنها همچنین از شکلات هسته ای (مشابه بادام شکری ایتالیایی) استفاده می کردند که در کیسه های کوچک توزیع می شد. ماه عسل جزو رسوم نبود اگر کسی از نظر مالی پول داشته باشد به سفر می‌رود در غیر این صورت واجب نیست.